Jaspers King William's Test 2020

Antwoorden JKWT 2020

Deze editie van de JKWT bleek tot veel enthousiasme te hebben geleid. Een puzzelgroep gaf ons zelfs een AAA-rating en schreef onder meer: “We hebben weer heerlijk door tijd en geografie rondgezworven. Heen-en-weer in de eeuwen, rechtuit langs de Hanzesteden of met een bochtje over rotondes.” Een andere puzzelaar liet ons weten: “Wat was het weer heerlijk om bezig te zijn met de puzzel. Drie weken lang ver weg uit de buitenwereld, die vol is van onzekerheden en spanningen. Me terugtrekken in mijn puzzel-cocon en een diepe duik nemen in het JKWT-bubbelbad: zoeken op internet, veel lezen, puzzelen, combineren, brainstormen en soms mijn hersens beurs kraken. Helemaal prima, genieten!” Soortgelijke opmerkingen hoorden we terug bij andere inzenders: even niet hoeven te denken aan de anderhalvemetersamenleving en in plaats daarvan de volle aandacht richten op de tientallen centimeters van het beeldscherm.

Meerdere puzzelaars gaven aan dat ze deze editie als iets makkelijker hebben ervaren dan eerdere edities. Iemand opperde zelfs dat de Makers dit jaar wellicht medelijden hadden met hen. Nou, niet zozeer medelijden, maar we wilden een puzzel die voor een grotere groep aantrekkelijk was en die zou leiden tot tal van YES-, WOW- en JIPPIE-momenten, liefst zonder PFF-momenten. Die opzet lijkt geslaagd, gezien het gestegen aantal inzendingen met ook een flink aantal nieuwe namen.

Teleurstellingen waren er gelukkig weinig. Al constateerden enkele puzzelaars met spijt dat hun lijstjes voor de verwachte rubriek ‘Tien over 20’ al meteen naar de prullenbak konden.

Gelukkig waren andere rubrieken er als vanouds weer bij. Zoals de landenrubriek, ditmaal gewijd aan Slowakije (met een verwijzing naar een regel in het volkslied: ‘Het bliksemt boven de Tatra, de donder gaat tekeer’). Deze rubriek was volgens een van de puzzelaars een echte zoekopdracht, met “eindeloos veel lezen en ontdekken”. Voor een andere puzzelaarster waren de Serieschakelingen (tv-series met een combinatie van twee namen) echt een AH-rubriek. Bij een bepaald fragment zei ze, half meeneuriënd tegen haar man: ‘Toe nou; deze ken jij! Je weet wel: van die ene serie met die man en dinges.’ Waarop haar man haar aankeek en vroeg of het wel goed met haar ging…

Dan even kort wat struikelblokken in de verschillende rubrieken. Hoewel de meeste vragen in rubriek 1 (over 1970) weinig problemen opleverden, waren er toch enkele niet goede, maar creatief gevonden antwoorden. Zo had iemand als antwoord bij 1.2 Sabotagenota. Deze nota werd door de Kabouterpartij van Roel van Duyn in 1970 uitgebracht. Wij zochten echter het lied ‘Mercedes Benz’ van Janis Joplin, door haarzelf aangekondigd als ‘a song of great social and political import’. Bij 1.7 had iemand Ursul de Geer ingevuld, die in december 1970 actie voerde als ‘Zwarte Sinterklaas’ in de Bijenkorf. Maar het bedoelde andere gezicht was van Leila Khaled, die in september 1970 (na plastische chirurgie aan haar gezicht) deelnam aan een vliegtuigkaping. Ook heel inventief was een antwoord bij 1.10: Douglas Carl Engelbart, die op 17 november 1970 patent kreeg op zijn computermuis. Maar die muis was niet voor een tevreden poes, laat staan dat het een ‘laatste’ was. Dat gold wel voor het juiste antwoord: Kinderboek van het Jaar. In 1970 was de laatste winnaar het boek ‘Verhalen van de spinnende kater’ van Harriet Laurey. Het jaar daarop werden voor het eerst de Gouden en Zilveren Griffels uitgereikt.

Het gebaar in de kop van rubriek 2 werd al snel herkend als de ‘pinky promise’, wat verwees naar het thema van deze rubriek: beloften. De vragen leverden over het algemeen weinig problemen op, behalve 2.4. Daar werd in een aantal gevallen ‘De belofte van toetreding’ of ‘Belofte van lidmaatschap’ genoemd. De ‘club van 27’ in de omschrijving slaat echter niet op de EU, maar op een aantal popartiesten die op hun 27ste overleden, zoals Janis Joplin en Amy Winehouse. Dat verwees naar het lied ‘De belofte jong te sterven’ van de groep Noordkaap.

Ook rubriek 7 (Gebroken lansen, over protestsongs) bleek goed te doen. Wel kozen vijf puzzelaars bij 7.7 in plaats van ‘Jezus redt’ (van Robert Long) voor ‘Red mij niet’ (van Maarten van Roozendaal). Weliswaar keert ook dat laatste lied zich tegen religieus fanatisme, maar er wordt geen melding gemaakt van gelovigen die door elkaar heen lopen te verkondigen. Dat is wél het geval in ‘Jezus redt’, waar Robert Long letterlijk zingt: “Men draaft getuigend door elkaar”.

Rubriek 8 over Tilburg was voor velen een leerzame ervaring. Eén puzzelaar had naar eigen zeggen in drie weken meer geleerd over onder meer Rooie Stien, Broodje Jantje en 'geene kaant' (de overkant van de spoorlijn) dan in de kwart eeuw dat hij in Tilburg had gewoond. Opgave 8.3 zorgde echter voor nogal wat hoofdbrekens. Onder meer Luchtbuks Ria, Ivo Opstelten en Henny Vrienten passeerden hier de revue. Een andere puzzelaar dacht een tijdlang aan ‘De Broodpater’ (de bijnaam voor Gerrit Poels, die na 32 jaar inzet voor de armen ereburger van Tilburg werd), maar vond uiteindelijk toch het juiste antwoord: Maria van Gool. Bij 8.6 kozen drie inzenders voor ‘Et Buukske’: een ‘Wè en Hoe in de Tilburgse taol’ uit 2008 voor carnavalsvierders van binnen en buiten Tilburg. Daar misten we echter een verwijzing naar het alfabet. Wat we zochten, was ‘Ramscheut’: een snelle beweging (de letter R in het Tilburgs ABC van Jace van de Ven).

Ook rubriek 9, met de Yes- en No-momenten, bleek over het algemeen te doen. Wel moest eerst de samenhang binnen deze rubriek worden ontsluierd: de Yes-momenten waren uit films, de No-momenten uit liedjes. Wie dat niet doorhad, moest zich in allerlei vreemde bochten wringen door alle fragmenten aan films te koppelen. Zo werden fragmenten 9.7 en 9.8 vaak gekoppeld aan de films ‘Hot Fuzz’ en ‘Mannen van Mars’. Terwijl het gewoon No-fragmenten uit liedjes betrof: ‘I can’t control myself’ en ‘No limit’. Daarnaast werd bij fragment 9.9 soms de verkeerde film genoemd (‘Cinderella Man’), terwijl het moest zijn: ‘The Departed’.

In rubriek 11 (over tijdreizen in boeken en films) dook bij 11.1 vaak een antwoord op dat het nét niet was. De betreffende inzenders zaten wel bij de juiste film (Back to the future 1), alleen vroeg de omschrijving niet naar een persoon, maar naar een voorwerp. Het ging dus niet om de uitvinder (dr. Emmett Brown), maar om diens vinding (de Flux Capacitor). Maar ach, de tijd heelt alle wonden, zullen we maar zeggen…

Hoewel de rotondekunst van rubriek 12 goed te doen bleek, vormde 12.3 een klein obstakel op de weg. Vijftien inzenders vulden hier Laarbeek als antwoord in. Nu klopte het op zich wel dat dat de gemeente is waar het kunstwerk staat, maar we zochten niet naar gemeenten, maar naar plaatsen. En dat was in dit geval Lieshout.

Rubriek 13 was gewijd aan de Hanze, in het bijzonder de Flämische Strasse: een landverbinding tussen Brugge en Lübeck. Het was even zoeken voordat ook deze rubriek (die overigens erg werd gewaardeerd) als laatste gekraakt was, maar daarna vloog al snel het ene na het andere antwoord in de reistas. De meeste problemen leverde de verbinder met gember en kaneel bij 13.4 op. Iemand schakelde zelfs de historische vereniging van Arnhem in, tot ze het antwoord vond in ‘De apotheek in de Middeleeuwen’. Overigens bestaan er verschillende spellingvarianten van zijn naam; die we dan ook allemaal goed rekenden. Bij 13.6 waren een aantal inzenders heel warm met het antwoord Hedy Tjin. Het ‘hier’ in de omschrijving gaf echter aan dat we niet zochten naar de naam van de kunstenaar, maar naar de plaats waar dat kunstwerk te zien is: Deventer. Verder dook bij 13.9 in zes gevallen als antwoord ‘Portus aan de Reep’ op: de oude kern waaruit later Gent ontstond, bij de samenvloeiing van de Leie en de Schelde. Op zich origineel gevonden, al vloeide hier niet echt ‘voor het eerst’ iets samen (de rivieren waren er al die tijd al), laat staan dat het om een samenvloeiing van oost en west ging. Iets wat bij het Stecknitzkanaal wél het geval was. Bovendien volgden de vragen in deze rubriek de route Brugge-Lübeck, zodat Gent op die plek ietwat uit de koers zou zijn.

De kunstschaatsers van rubriek 14 leverden ook weinig problemen op. Alleen dook als antwoord bij 14.6 nogal eens Ondrej Nepela op. Wie we echter zochten was Gary Visconti. Misschien was het onderscheid wat lastig vanwege de zwart-witbeelden en het vrijwel identieke kostuum. Er was echter één groot verschil: Nepela had bakkebaarden, Visconti niet.

Tot slot rubriek 15. Maar liefst 20 inzenders hadden bij 15.5 als antwoord ‘zachte knip’. Deze term betrof echter geen gebaar, maar een beleidsmaatregel om doorstroming te bevorderen van studenten die vanwege de coronapandemie nog niet alle studiepunten hadden afgerond. Waar we op doelden was het ‘Irma-effect’: het feit dat meer studenten zich inschreven voor de opleiding gebarentolk. Dit door toedoen van gebarentolk Irma Sluis, die afgelopen jaar vaak prominent in beeld was bij persconferenties rond het coronabeleid. Vooral haar gebaar voor ‘hamsteren’ sloeg aan. In deze rubriek ook twee antwoorden die, hoewel fout, wel origineel gevonden waren. Zo had een inzendster bij 15.6 als antwoord ‘Fuck VOC’, een tekst die in juni uit protest was geklad op het standbeeld van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag. Ook had iemand bij 15.8 als antwoord ‘Colijn en de mythe van mei 1940’ (de ondertitel van een boek van N.-J. Nuij: ‘Gaat u maar rustig slapen’). Oud-premier Colijn (als voormalig directeur van de Bataafsche Petroleum Maatschappij door tegenstanders vaak afgeschilderd als een vrekkige oliebaron) is vaak bekritiseerd door zijn uitspraak ‘gaat u maar rustig slapen’. Die leidde er mede toe dat Nederland in mei 1940 werd overrompeld door de Duitse inval. Maar hoewel goed gevonden, moesten beide antwoorden het toch afleggen tegen de echte antwoorden op deze vragen: respectievelijk Jen Reid en Tjits den Tuinder-Drenth.

Hiermee zijn we weer aan het eind gekomen van deze editie van de JKWT. We danken jullie voor jullie enthousiasme en zien jullie graag aan het eind van het jaar weer terug. En mochten jullie in de tussentijd willen oefenen, dan zullen er vast wel weer mede-puzzelaars zijn die daarvoor een leuke VOF in elkaar weten te knutselen. Daarvoor kun je terecht op de oude site: www.jasperscryptogrammensite.com, bij Allerlei: King William’s Test VOF.

De Makers

De prijswinnaars van deze JKWT:
Hoofdprijs: cadeaubon van 100 euro: Gheert Leenders (150 punten)
1e prijs: cadeaubon van 50 euro: Wil Maessen (150 punten)
2e prijs: cadeaubon van 40 euro: Yvonne Bloemerts (150 punten)
3e prijs: cadeaubon van 25 euro: Suze Hageman (149 punten)
Bij gelijk aantal punten heeft het lot de volgorde bepaald.

De overige prijzen werden verloot onder alle inzenders met minimaal 35 antwoorden goed.
Cadeaubon 15 euro:
- Arnoud en Els Beldman
- Erik Bakker
- Marleen Sharpe
- Jan Willem Boiten
- Team Utrecht

Boeken:
Jan Oegema Hans Faverey en de liefde + Carolina Lenarduzzi Katholiek in de republiek:
- Ria Winters
Wilfried Uitterhoeve De zaak Oldenbarnevelt + Lotte Jensen Vieren van vrede:
- George Sinnema